Τα δάση και η χλωρίδα της Θάσου

 

Τα δάση και η χλωρίδα της Θάσου


Η Θάσος, είναι γνωστό ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους μελισσότοπους της χώρας μας.

Οι ευνοϊκές συνθήκες κλίματος και βλάστησης, καθώς και οι μεγάλες ποσότητες μελιτωμάτων, από το έντομο Marcalina Hellenica, που παράγονται από τα πευκοδάση του νησιού, εξασφάλισαν τη σταθερή παραγωγή ποιοτικού πευκόμελου.
Έτσι το μέλι μαζί με το λάδι, το κρασί, τη ξυλεία και το μάρμαρο θεωρείται ένα από τα βασικά και ξακουστά προϊόντα του νησιού.
Οι πυρκαγιές επηρεάζουν την παραγωγή μελιού, καθώς μειώνονται τα δάση της τραχείας πεύκης, που αποτελεί κύρια τροφή για τα μελιτοφόρα έντομα.

Τα δάση της Θάσου χωρίζονται σε Δημοτικά και Δημόσια. Τα Δημοτικά δάση κατανέμονται διοικητικά μέσα στα όρια κάθε δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Θάσου. Τα Δημόσια  δάση καλύπτουν το κεντρικό και νοτιοανατολικό τμήμα  του νησιού και κατανέμονται στις διοικητικές περιοχές τριών δημοτικών διαμερισμάτων: Μαριών, Λιμεναρίων και Θεολόγου, ενώ διαχειρίζονται ως ενιαίο σύνολο.

Ανάγλυφο

Η επιφάνεια των δασών του νησιού παρουσιάζει πολλές πτυχώσεις και σχηματίζονται ρέματα με πλαγιές που οι κλίσεις είναι απότομες και ράχες και κορυφογραμμές με μικρές μέχρι μεγάλες κλίσεις.

Διακρίνεται μία κύρια κορυφογραμμή από Προφήτη Ηλία – Υψάριο – Στρούγγα – Απλιάς – Αγία Κυριακή – Αγιος Δημήτριος – Τρίκορφο, με δύο διακλαδώσεις. Η πρώτη από Προφήτη Ηλία – Δύο Κεφαλές – Ζυγός – Σταυρός – Κρούμπαδος – Παχύς και η δεύτερη από Προφήτη Ηλία – Τούμπα – Σπαθί – Πεύκο – Καθάρες – Λαιμός Σκαρά – Αη Μάτης , οι οποίες και δίνουν μια μορφή πυραμίδας με υψηλότερη κορυφή το Υψάριο (1204 μ.). Από την κύρια κορυφογραμμή ξεκινούν τα μεγάλα ρέματα Γέννας – Ψαριού – Λάκκος Θεολόγου – Πόππινας Λάκκος και Μαραγκού Λάκκος (Αλυκής), ενώ θα πρέπει να προστεθούν σε αυτά τα σημαντικά ρέματα Μαριών Λάκκος και Λιμεναρίων Λάκκος.

Πετρογραφικές  εδαφικές συνθήκες

Η Θάσος σύμφωνα με το Γεωλογικό χάρτη της Ελλάδας του Ινστιτούτου Γεωλογίας και Ερευνών του Υπεδάφους (Μουντράκης 1985) ανήκει στο κρυσταλλοπαγές συγκρότημα της Ροδόπης, στο οποίο επικρατούν τα κρυσταλλοσχιστώδη και εκριξηγενή πετρώματα της Προπαλαιοζωϊκής περιόδου και σχηματισμοί του Μεσοζωϊκού αιώνα, όπως οι μεταμορφωμένοι ασβεστόλιθοι και κατά τόπους τα νεότερα στρώματα αποθέσεων της Νεογενούς , Τριτογενούς και Τεταρτογενούς περιόδου. Κατά πλειονότητα στη Θάσο και ειδικότερα στις ορεινές περιοχές , στις οποίες υπάρχουν μεγάλες κλίσεις , επικρατούν οι συμπαγείς ημιμεταμορφωμένοι ασβεστόλιθοι και ακολουθούν οι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι καθώς και οι μαρμαρυγικοί. Σε μικρούς ή ευρύτερους τόπους ακολουθούν τα σχιστολιθικά πετρώματα , τα μαρμαρυγικά , χλωριτικά, κεροσβιλτικά, σπάνια δε εμφανίζεται ο γρανίτης. Χαμηλότερα στις παραθαλάσσιες περιοχές επικρατούν τα νεότερα στρώματα αποθέσεων πρόσφατων γεωλογικών εποχών από μάργες άμμου και κροκαλοπαγών πετρωμάτων (ψαμμίτες).Χαρακτηριστικό του νησιού είναι η συχνή παρουσία μεταλλοφόρων στρωμάτων από οξείδια του σιδήρου και ψευδαργύρου, κύρια στα ασβεστολιθικά μητρικά πετρώματα.

Το έδαφος αυτόχθονο κατά το πλείστο, είναι προϊόν αποσάθρωσης των ανωτέρω μητρικών πετρωμάτων . Το βάθος κυμαίνεται ευρέως και εξαρτάται από το μητρικό πέτρωμα , την τοπογραφική διαμόρφωση και το βαθμό εδαφοκάλυψης. Γενικά επικρατούν τα αβαθή και σκελετικά εδάφη λόγω των ισχυρών κλίσεων , της έντονης βόσκησης και των επαναλαμβανόμενων πυρκαγιών. Η μηχανική σύσταση του εδάφους , εξαρτώμενη από το βαθμό αποσάθρωσης των πετρωμάτων , χαρακτηρίζεται ελαφρά ως μέτρια. Το έδαφος επί το πλείστον είναι αμμοαργιλώδες. Ο μικρός βαθμός εδαφογένεσης , λόγω των δυσμενών συνθηκών, δικαιολογεί τη μηχανική σύσταση των εδαφών και την ύπαρξη αφθόνου αδρανούς υλικού. Το πορώδες , η δομή, η διαπερατότητα, η συνεκτικότητα, η υδατοϊκανότητα και το χρώμα του εδαφικού υλικού εξαρτώνται από την υφή και την περιεκτικότητα του σε οργανική ουσία.

Κλίμα

Το κλίμα της Θάσου χαρακτηρίζεται ως έντονα μεσο-μεσογειακό στα παράλια και στο εσωτερικό ασθενές μεσο-μεσογειακό. Για τον προσδιορισμό του τοπικού κλίματος χρησιμοποιήθηκαν τα μετεωρολογικά στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού των τελευταίων ετών (1961-1988), ο οποίος βρίσκεται στο Δασαρχείο Θάσου και σε υπερθαλάσσιο ύψος τριών (3) μέτρων.

Οι μέσοι όροι των μετεωρολογικών στοιχείων της περιόδου 1961-1988 είναι:

Α) μέσοι όροι θερμομετρικών στοιχείων:
Μέση ετήσια θερμοκρασία αέρος 15,7ο C.
Μέση θερμοκρασία αέρος ψυχρότερου μηνός 6,3ο C.
Μέση θερμοκρασία αέρος θερμότερου μηνός 26,5o C.
Μέση μέγιστη θερμοκρασία θερμότερου μηνός 31,5o C.
Μέση ελάχιστη θερμοκρασία ψυχρότερου μηνός 2,2o C.
Μέγιστη θερμοκρασία κατά την ώρα των παρατηρήσεων 35,2o C.
Ελάχιστη θερμοκρασία κατά την ώρα των παρατηρήσεων -10,0o C.
Μέση θερμοκρασία βλαστητικής περιόδου ( Μάρτιος – Οκτώβριος) 19,8o C.

Β) μέσοι όροι βροχομετρικών στοιχείων:
Μέσο ετήσιο ύψος κατακρημνισμάτων 782,8 χιλ.
Μέσο ύψος βροχής βλαστητικής περιόδου ( Μάρτιος – Οκτώβριος) 405,7 χιλ.
Μέσο ύψος βροχής Ιουν- Ιουλ – Αυγ 71,5 χιλ.



Χλωρίδα  Φυτοκοινωνικές διαπλάσεις – Ζώνες δασικής βλάστησης  Εδαφοκάλυψη

Η δασική έκταση του νησιού της Θάσου καλύπτεται από τις παρακάτω φυτοκοινωνικές διαπλάσεις:

Α. Των κωνοφόρων όπου συναντούμε τις φυτοκοινωνικές ενώσεις:

α) της τραχείας πεύκης (PINETUM BRUTIA). Η ένωση αυτή καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του νησιού, από τα παράλια και μέχρι το υψόμετρο των 800 μ. Κύριος υπόροφος στην ένωση αυτή συναντάται η ερείκη και δευτερεύων πρίνος, αριά, σχίνος κ.α.

β) της μαύρης πεύκης ( PINETUM NIGRAE). Η ένωση αυτή συναντάται σε μεγαλύτερα ύψη, όπου σχηματίζει αμιγείς συστάδες, ενώ χαμηλότερα σχηματίζει μικτές συστάδες με την τραχεία πεύκη.

γ) της ελάτης (ABIETUM BORISSI REGIS). Η ένωση αυτή συναντάται στα υψηλότερα και ψυχρότερα μέρη του νησιού και κυρίως, στο Δημοτικό δάσος των Δημοτικών διαμερισμάτων Ποταμιάς – Θεολόγου, κατ’ άτομο, ομάδες ή λόχμες.

Β. Των σκληρόφυλλων πλατύφυλλων όπου συναντάμε τις φυτοκοινωνικές ενώσεις:

α) της ελιάς (OLEATUM EUROPEAE) που καταλαμβάνει τις παράλιες εκτάσεις.

β) του πρίνου (QUERCETUM COCCIFERAE) που σχηματίζει ομάδες κατά θέσεις σε όλη σχεδόν την έκταση που καταλαμβάνει η τραχεία πεύκη, με σπουδαιότερα δασικά είδη τον πρίνο (QUERCUS COCCIFERA), κουμαριά (ARBUTUS UNEDO), γλυστροκουμαριά (ARBUTUS ANDRAHNAE), φυλίκη (PHILLYREA MEDIA).

γ) της αριάς (QUERCETUM ILICIS) που αντιπροσωπεύεται από αριά θαμνώδους μορφής, λόγω της καυσοξύλευσης.

δ) του σχίνου (PISTACIAE LENDISCUS) που αντιπροσωπεύεται από τον σχίνο κυρίως στις περιοχές του Ποτού και των Μαριών.

Γ) της ερείκης (ERICILIGNOSA) που αντιπροσωπεύεται από την ERICA ARBOREA και ERICA VERTICILATA και συναντάται ως υπόροφος κυρίως της τραχείας πεύκης, αλλά και ως βασικό δασικό είδος που εγκαθίσταται σε εκτάσεις μετά από δασικές πυρκαγιές.

Δ) των φυλλοβόλων πλατυφύλλων (AESTAISILYAE) που τα διάφορα πλατύφυλλα συναντώνται διάσπαρτα κατ’ άτομο ή συνεδρίες, με σπουδαιότερα από αυτά τα εξής: καστανιά (CASTANEA VESCA), καρυδιά (JUGLANS REGIA) , φράξος (FRAXINUS ORNUS), δρύς (QUERCUS SESSILIFLORA) , οστρυά (OSTRYA CARPINIFOLIA), φτελιά (ULMUS CAMPESTRIS), γαύρος (CAPRINUS BETULUS), σφενδάμι (ACER CAMPESTRIS).

Ε) των παραποτάμιων ειδών (FLUVISILVAE) όπου τα διάφορα είδη είναι διάσπαρτα κατά μήκος υδροφόρων ρεμάτων ή σε υγρές θέσεις, κατ’ άτομο, ομάδες ή λόχμες με σπουδαιότερα είδη τα εξής: πλατάνι (PLATANUS ORIENTALIS), σκλήθρο (ALNUS GLUTINOSA), λεύκη τρέμουσα (POPULUS TREMULA), ιτιά (SALIX SP.).

Αντίστοιχα από τις ζώνες δασικής βλάστησης που απαντώνται στον Ελλαδικό χώρο , στη Θάσο συναντάμε τις παρακάτω:

Α) Ευμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia ilicis), (παραλιακή, λοφώδης), η οποία χαρακτηρίζεται από το παραθαλάσσιο ξηροθερμικό κλίμα του νησιού, με κύριο δασικό είδος την τραχεία πεύκη και η οποία περιλαμβάνει δύο υποζώνες:

α1) την υποζώνη Oleo – Ceratonion, η οποία εμφανίζεται στο νότιο , ζεστό και ξηρό τμήμα του νησιού από 0 – 300 μ. υψόμετρο και περιλαμβάνει τον αυξητικό χώρο του Oleo – lentiscetum. Στον αυξητικό αυτό χώρο υπήρχαν θαυμάσιες συστάδες τραχείας πεύκης , οι οποίες καταστράφηκαν από τις μεγάλες πυρκαγιές του 1984 & 1985. Σήμερα κυριαρχούν στον χώρο αυτό θαμνώνες από Pistacia lentiscus, Erica manipuliflora, Myrtus communis, Olea europaea , Quercus coccifera, Lonicera etrusca, Rosa semrervirens, Phillyrea latifolia & Rubia peregrina.

α2) την υποζώνη Quercion ilicis, η οποία εμφανίζεται στο υγρό βόρειο μέρος του νησιού και περιλαμβάνει τον αυξητικό χώρο του Orno – Quercetum ilicis σε υψόμετρο 0 – 300 μ. Στον αυξητικό αυτό χώρο υπάρχουν αμιγείς συστάδες τραχείας πεύκης ( εκτός από το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, που κάηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1989). Στις νότιες θέσεις και στις άγονες ποιότητες τόπου , κάτω από τις συστάδες της τραχείας πεύκης , κυριαρχεί η Erica arborea και Erica manipulifora, ενώ στις καλύτερες ποιότητες τόπου και βόρειες , υγρές θέσεις κυριαρχεί η Quercus ilex , Arbutus unedo, Phillyrea latifolia, Fraxinus ornus.

Β) Παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia pubescentis), (λοφώδης, υποορεινή), η οποία εμφανίζεται συνέχεια της προηγουμένης ζώνης από υψόμετρο 300 – 800 μ. στη Νότια Θάσο και 200 – 600 μ. στη Βόρεια Θάσο. Στη ζώνη αυτή το κλίμα γίνεται ηπειροτικότερο με περισσότερες βροχοπτώσεις και περιλαμβάνει μία υποζώνη:

β1) την υποζώνη Ostryo – Carpinion, η οποία περιλαμβάνει τον αυξητικό χώρο του Coccifero – Carpinetum, με κύριο είδος την τραχεία πεύκη και λίγες συστάδες με Caprinus orientalis. Ο πλούσιος υπόροφος αποτελείται από πουρνάρι (Quercus coccifera) και οφείλεται στην μεγάλη αντοχή του πρίνου στη βόσκηση, στις πυρκαγιές και στις ανθρωπογενείς επεμβάσεις.

Γ) Ζώνη δασών οξιάς – ελάτης και παραμεσόγειων κωνοφόρων (Fagetalia), (ορεινή – υποαλπική). Η ζώνη αυτή βρίσκεται στο εσωτερικό του νησιού και χαρακτηρίζεται από υγρόφιλη μεσευρωπαϊκή βλάστηση και κυριαρχείται από ωραιότατες συστάδες μαύρης πεύκης. Σκόπιμη είναι η διάκριση της τάξης (Pinetalia nigrae), η οποία χαρακτηρίζεται από την εξάπλωση της μαύρης πεύκης , τόσο στο γεωγραφικό χώρο εξάπλωσης της οξιάς και ελάτης, όσο και στο χώρο της ζώνης Quercetalia pubescentis ( σε μίξη με την τραχεία πεύκη). Στον αυξητικό χώρο Abietum borissi – Regis της ζώνης αυτής απαντάται η υβριδογενής ελάτη, σε μικρή έκταση , στις υψηλές θέσεις της περιοχής Ποταμιάς – Θεολόγου Θάσου.

Στον πίνακα που ακολουθεί προσπαθήσαμε να καταγράψουμε ορισμένα από τα σημαντικότερα είδη της βλαστήσεως του νησιού, αφιερώνοντας λόγω ειδικότητας περισσότερο χρόνο και χώρο στην καταγραφή ειδών της δασικής βλάστησης.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΙΔΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ & ΦΥΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΑΣΟΥ

Α/ΑΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑΕΙΔΟΣ *
1ABIES BORISII REGISυβριδογενής ελάτηΔ
2ACER CAMPESTREσφενδάμι πεδινόΘ – Δ
3ALNUS GLUTINOSAσκλήθροΔ
4AMARANTHUS RETROFLEXUSβλήτο, αγριόβλητοΠ
5AMYGDALUS COMMUNISαμυγδαλιάαμυγδαλιάΔ
6ARBUTUS ADRAHNAEκουμαριάαγριοκουμαριάΘ – Δ
7ARBUTUS UNEDOκουμαριάήμερηΘ – Δ
8ASPARAGUS  ACUTIFOLIUSσπαράγγιΠ
9ASPHODELINE LUTEAασφόδελοςΠ
10CALYCOTOME VILLOSAασπάλαθοςΘ
11CAPRINUS ORIENTALISγαύροςΔ
12CARTHAMUS LANATUSγαϊδουράγκαθοΠ
13CASTANEA VESCAκαστανιάΔ
14CELTIS AUSTRALISμελικουκιάΔ
15CERCIS SILIQOUASTRUMκουτσουπιάδένδρο του ΙούδαΔ
16CICHORIUM INTYBUSπικραλίδαΠ
17CISTUS  SP.λαδανιάχαμοξάρεςΦ
18CRATAEGUS OXYALANTHAκράταιγοςΘ – δ
19CYNODON DACTYLONαγριάδαΠ
20DAUCUS CAROTAάγριο καρότοΠ
21EPEDRA CAMPYLOPODAπολυκόμπιΘ
22ERICA ARBOREAρείκι (λευκά άνθη)Θ – δ
23ERICA VERTICILATAρείκι (ρόδινα)Θ – δ
24FICUS CARICAσυκιάΔ
25FOENICULUM VULGAREμάραθοΠ
26FRAXINUS ORNUSφράξοςμηλιάριΔ
27GALIUM APARINEκολλητσίδαΠ
28HEDERA HELIXκισσόςΘ
29ILEX AQUIFOLIUMαρκουδοπούρναροΘ – δ
30JUGLANS REGIAκαρυδιάΔ
31JUNIPERUS EXCELSAάρκευθοςαγριοκυπάρισσοΔ – Θ
32JUNIPERUS FOETIDISSIMAάρκευθος η δυσοσμοτάτηβουνοκυπάρισσοΔ – Θ
33JUNIPERUS OXYCEDRUSάρκευθοςαγριόκεδροΔ – Θ
34LAURUS NOBILISδάφνηβάγιαΔ
35MALVA SILVESTRIμολόχαΠ
36MARTICARIA CHAMOMILLAχαμομήλιΠ
37MICROMERIA JULIANAάγριο τσάϊΦ
38MYRTUS COMMUNISμυρτιάΘ
39NERIUM OLEANDERπικροδάφνηΘ
40OLEA EUROPAEAελιάΔ
41OLEA OLEASTERαγριελιάΔ
42ORIGANUM HERACLEOTICUMρίγανηΠ
43OSTRYA CARPINIFOLIAοστρυάΔ
44PALIURUS SPINA – CHRISTIπαλιούριΘ
45PANCRATIUM MARITIMUMκρίνος της θάλασσας
46PHILLYREA LATIFOLIAμεγάλο φιλλύκιΘ
47PHILLYREA MEDIAμικρό φιλλύκιΘ
48PINUS BRUTIAτραχεία πεύκηΔ
49PINUS HALEPENSISπεύκη χαλέπιοςΔ
50PINUS NIGRAμαύρη πεύκηΔ
51PINUS PINEAκουκουναριάΔ
52PISTACIA LENDISCUSσχίνοςΘ – Δ
53PISTACIA TEREBINTHUSκοκορεβυθιάαγριοτσικουδιά
54PLATANUS ORIENTALISπλάτανοςΔ
55POPULUS SP.λεύκηΔ
56PORTULACA OLERACEAEγλιστρίδαΠ
57POTERIUM SPINOSUMποτήριον ακανθώδεςαφάνεςΦ
58PRUNUS AMYGDALUSαγριομυγδαλιάΔ
59PRUNUS SPINOSAπρούνος ακανθώδηςτσαπουριάΔ
60PYRUS AMYGDALIFORMISαγριαχλαδιάγκορτσιάΔ
61QUERCUS AEGILOPSδρύς η αιγίλωψβελανιδιάΔ
62QUERCUS COCCIFERAπουρνάριπρίνοςΔ – δ
63QUERCUS ILEXαριάΘ – δ
64QUERCUS SESSILIFLORAδρύςΔ
65RHUS COTINUS  ή  COTINUS COGGYGRIAκότινοςχρυσόξυλοΘ
66ROBINIA PSEUDACACIAακακίαψευδακακίαΔ
67ROSA SEMPERVIRENSπουρναροτριανταφυλλιάΘ
68RUBUS FRUTICOSUSρούβος θαμνώδηςβάτοςΘ
69RUMEX OBTUSIFOLIUMαγριολάπαθοΠ
70SALIX SP.ιτιάΔ
71SAMBUCUS EBULUSσαμπούκος ο άβουλοςβρομούσαΠ
72SIDERITIS SIPYLEAσιδερίτηςτσάϊΠ
73SPARTIUM JUNCEUMσπάρτοΘ
74TARAXACUM OFFICINALE WEBERταράξακο το φαρμακευτικόπικραλίδα, αγριοράδικοΠ
75TAXUS BACCATAίταμοςΔ
76THYMUS THRACICUSθυμάριΦ – Θμ
77URTICA DIOICAτσουκνίδαΠ
78VEBRASCUM CYLINDROCARPUMφλώμοςΠ
79VERVENA OFFICINALISσταυρόχορτοΠ
80VITEX AGNUS CASTUSλυγαριάαλυγαριάΘ
* ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Δ = δένδρο
Θ = θάμνος
Π = πόα
δ = δενδρύλλιο
Φ = φρύγανο

 

Πηγή: ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΘΑΣΟΥ

Νεότερη Παλαιότερη
1231

نموذج الاتصال